Opracowanie odleżyny rany przewlekłej stacjonarnie

Co to są odleżyny, jak je rozpoznać?

Odleżyny to rany, które powstają na skórze i głębszych tkankach w wyniku długotrwałego ucisku. Są one poważnym problemem zdrowotnym, zwłaszcza u osób, które przez długi czas leżą lub siedzą w jednej pozycji. Ucisk na skórę powoduje, że krew nie dociera do tkanek, co prowadzi do ich uszkodzenia. Odleżyny mogą być bolesne i w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Rozpoznanie odleżyn wymaga uwagi na kilka kluczowych objawów oraz zmian skórnych. 

1. Wczesnym objawem odleżyn jest zaczerwienienie skóry, które nie blednie pod naciskiem. Skóra może wydawać się cieplejsza lub chłodniejsza niż otaczające obszary.
2. W przypadku drugiego stopnia odleżyn może pojawić się pęcherz, który może być wypełniony płynem. Rana może być czerwona, a skóra wokół niej może być opuchnięta.
3. W trzecim stopniu uszkodzenie sięga głębiej, co może skutkować otwartą raną z martwą tkanką. Rana może mieć nieregularne brzegi i wydzielać płyn.
4. Czwarty stopień odleżyn to najcięższa forma, gdzie rana może sięgać do mięśni, ścięgien lub kości. W tym przypadku tkanki są znacznie uszkodzone, a rana może być bardzo głęboka.
5. Osoby z odleżynami często odczuwają ból w miejscu zmiany skórnej. Może to być uczucie pieczenia, swędzenia lub tkliwości.
6. W okolicy rany mogą wystąpić obrzęki oraz zasinienia, które wskazują na uszkodzenie tkanek.
7. Jeśli odleżyna jest zakażona, może wydobywać się nieprzyjemny zapach, co jest oznaką, że rana wymaga natychmiastowej uwagi.

Gdzie najczęściej występują odleżyny?

Najczęstszymi obszarami występowania odleżyn są:

• okolice kości krzyżowej
• pośladki
• pięty
• okolice kości udowych;
• okolice potylicy
• łopatki
• łokcie

Jakie są stopnie odleżyn?

Odleżyny klasyfikowane są według stopnia uszkodzenia tkanek.

W pierwszym stopniu odleżyny skóra pozostaje nienaruszona, ale występuje zaczerwienienie, które nie blednie pod uciskiem. Skóra może być ciepła, twarda lub miękka w porównaniu do otaczających obszarów. Wczesna interwencja jest kluczowa, ponieważ zmiana pozycji ciała, ochrona skóry oraz nawilżenie mogą zapobiec dalszemu uszkodzeniu.

Drugi stopień charakteryzuje się uszkodzeniem skóry, co może objawiać się jako otwarta rana lub pęcherz. Rana może być czerwona i może wydzielać płyn. Leczenie na tym etapie wymaga oczyszczenia rany oraz stosowania odpowiednich opatrunków, a także kontroli infekcji. Ważne jest również regularne zmienianie pozycji pacjenta.

W trzecim stopniu rana sięga głębiej, uszkadzając skórę oraz tkankę podskórną. Może występować martwica tkanki, a rana może być znaczna, z wystającymi tkankami. Leczenie w tym przypadku wymaga dokładnego oczyszczenia, usunięcia martwych tkanek oraz specjalistycznego leczenia, które może obejmować chirurgię.

Czwarty stopień jest najcięższym rodzajem odleżyn, gdzie rana sięga przez skórę i tkankę podskórną do mięśni, ścięgien lub kości. Jest to stan krytyczny, który wymaga natychmiastowej interwencji. Leczenie zazwyczaj obejmuje chirurgię, usunięcie martwych tkanek oraz odbudowę zniszczonych obszarów. Proces leczenia jest skomplikowany i długotrwały.

Jak powstają odleżyny czwartego stopnia?

Odleżyny czwartego stopnia są najcięższe i najbardziej zaawansowane. Powstają, gdy ucisk na skórę trwa zbyt długo, a tkanki nie otrzymują wystarczającej ilości krwi. 

• U osób z ograniczoną mobilnością ryzyko ich wystąpienia jest znacznie wyższe. 
• Dodatkowo, niewłaściwa pielęgnacja skóry oraz brak regularnego nawilżania mogą zwiększać ryzyko powstawania odleżyn. 
• Osoby, które mają problemy z krążeniem, również są bardziej narażone. 
• Na powstanie ran wpływają również niedobory żywieniowe, takie jak brak białka czy witamin. Organizm nie ma wówczas wystarczających zasobów do regeneracji tkanek.

Leczenie odleżyn czwartego stopnia wymaga dokładnej oceny stanu rany oraz zastosowania złożonego podejścia. Pierwszym krokiem jest oczyszczenie rany z martwych tkanek oraz zanieczyszczeń, co może wymagać interwencji chirurgicznej. 

Ważne jest, aby usunąć wszelkie martwe komórki, które mogą sprzyjać zakażeniom. Lekarze mogą zalecić stosowanie antybiotyków. 

Opatrunki specjalistyczne, takie jak okluzyjne czy hydrokoloidowe, mogą pomóc w utrzymaniu wilgotnego środowiska w ranie, co sprzyja procesowi gojenia. 

W niektórych przypadkach, gdy rana jest już rozległa, może być konieczna  interwencja chirurgiczna, aby usunąć martwe tkanki lub nawet rekonstrukcja rany.

Pielęgnacja odleżyn czwartego stopnia to kluczowy element procesu leczenia. Należy regularnie monitorować stan rany, aby śledzić postępy gojenia i wykrywać ewentualne objawy zakażenia. Higiena skóry wokół rany jest niezwykle ważna; należy ją delikatnie myć, aby uniknąć podrażnień, oraz stosować nawilżające kremy. 

W celu zredukowania ucisku na konkretne obszary ciała, pacjenci powinni być regularnie przestawiani, co najmniej co dwie godziny. 

Kluczową rolę w procesie gojenia odgrywa również dieta. Dlatego zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w białko, witaminy i minerały. W niektórych przypadkach warto skonsultować się z dietetykiem. 

Pokarmy bogate w białko

• Mięso: kurczak, indyk, wołowina, cielęcina
• Ryby i owoce morza: łosoś, tuńczyk, sardynki, krewetki
• Jaja
• Produkty mleczne: jogurt grecki, ser twarogowy, kefir
• Rośliny strączkowe: soczewica, ciecierzyca, fasola, groch
• Orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, nasiona chia, siemię lniane
• Komosa ryżowa (quinoa) – zawiera komplet aminokwasów egzogennych
• Spirulina – niezwykle bogata w białko oraz dodatkowe witaminy i minerały

Pokarmy bogate w witaminy

• Witamina C: papryka czerwona, kiwi, pomarańcze, truskawki, brokuły
• Witamina D: tłuste ryby (np. łosoś, makrela), jajka, grzyby (szczególnie pieczarki)
• Witamina A: marchew, bataty, szpinak, jarmuż, morele
• Witamina E: orzechy migdałowe, nasiona słonecznika, oliwa z oliwek, awokado
• Witamina K: brokuły, brukselka, kapusta, szpinak
• Witaminy z grupy B: jaja, mięso (szczególnie wątroba), pełnoziarniste produkty zbożowe, drożdże, orzechy

Pokarmy bogate w minerały

• Wapń: produkty mleczne, migdały, sardynki, tofu, jarmuż
• Żelazo: czerwone mięso, soczewica, szpinak, pestki dyni, quinoa
• Magnez: orzechy (zwłaszcza migdały i orzechy nerkowca), banany, nasiona chia, awokado, szpinak
• Potas: banany, pomidory, ziemniaki, pomarańcze, szpinak
• Cynk: mięso (zwłaszcza wołowina), pestki dyni, orzechy nerkowca, ciecierzyca, soczewica
• Selen: orzechy brazylijskie, tuńczyk, kurczak, jaja